Stemmingswisselingen: De invloed van stress op deze emotionele achtbaan!

Stemmingswisselingen: Kan jouw humeur van het ene op het andere moment totaal omslaan? Het ene moment kun je je extreem gelukkig en blij voelen, terwijl je je op een ander moment ineens heel verdrietig voelt. Heb jij last van intense positieve en negatieve emoties die vrij snel achter elkaar optreden? Dan heb je last van wisselende stemmingen; mood swings die je als een duveltje uit een doosje van je stuk kunnen brengen.

Je bent overigens niet alleen: Wij komen ze dagelijks tegen tijdens onze coaching. Het is heel normaal om wisselende stemmingen te ervaren, en deze kunnen door verschillende oorzaken ontstaan. Zo kun je je de ene dag vrolijk en energiek voelen, terwijl je op een andere dag juist verdrietig of terneergeslagen bent. Het kan ook zijn dat je het ene moment extreem gelukkig bent, en het volgende moment verdrietig bent. Vrouwen die zomaar spontaan in huilen uitbarsten of mannen die een woede-uitbarsting krijgen om niets. En andersom gebeurt natuurlijk ook. Want stemmingswisselingen hebben geen voorkeur voor een man of een vrouw: ze komen bij beiden even vaak voor en kunnen je gemoedstoestand flink beïnvloeden.

Hoe vaak komen stemmingswisselingen voor?

• Bij gezonde mensen: Het is normaal om af en toe stemmingswisselingen te ervaren, bijvoorbeeld als reactie op stress, slaapgebrek of hormonale veranderingen. Deze natuurlijke schommelingen in stemming zijn meestal van korte duur en hebben geen grote invloed op het dagelijks functioneren.
• Bij psychische aandoeningen: In sommige gevallen zijn stemmingswisselingen een symptoom van een onderliggende ander probleem. Je kunt hierbij denken aan een psychische aandoening, zoals een bipolaire stoornis of cyclothyme stoornis [1]. Cyclothymie (een lichte vorm van borderline) wordt gekenmerkt door stemmingswisselingen die meer dan 50% van de tijd aanwezig zijn gedurende een periode van minstens twee jaar.

Het verschil tussen stemmingswisselingen en normale emoties

Normale, gezonde positieve én negatieve emoties duren gemiddeld slechts 90 seconden. Na 1,5 minuut zakt deze emotie dus weer af. Wanneer deze emotie langer duurt, dan wordt deze ‘ongezond’. Worden ze daarnaast heftiger dan je van jezelf gewend bent en komen ze vaak voor, dan spreken we van een stemmingswisseling. Het is echter belangrijk om te beseffen dat niet alle stemmingswisselingen direct wijzen op stoornissen; het herkennen van het verschil tussen normale emoties en stoornissen voorkomt dat je je onnodig zorgen gaat maken.

Het herkennen van stemmingswisselingen is belangrijk want emotionele instabiliteit is één van de alarmsignalen van een burn-out. Een burn-out raakt vaak mensen die stabiel overkomen en als een rots in de branding functioneren. Herkenbaar? Vaak word je door je eigen sterk positieve of negatieve stemming overspoelt en herken je jezelf even niet meer. Dat geldt ook voor je omgeving: het kan heel verwarrend en vervelend zijn voor de mensen om je heen om jou bijvoorbeeld ineens te zien ontploffen.

Stemmingswisselingen: ziekte of symptoom?

Stemmingswisselingen zijn een symptoom van een (medisch) probleem en geen ziekte op zich. Je kunt stemmingswisselingen dus zien als een lampje op je dashboard dat gaat branden wanneer er iets aan de hand is.

Stemmingswisselingen door psychische klachten

Zo kunnen stemmingswisselingen voorkomen bij een psychiatrische stoornis, zoals een bipolaire stoornis. Bij een bipolaire stoornis zijn er periodes waarin iemand een manische periode of juist een depressie doormaakt. Deze stemmingswisselingen kunnen het dagelijks functioneren beperken, zeker wanneer de stoornis langere tijd aanhoudt.

Stemmingswisselingen en ADHD/ADD of neurologische aandoening

Het kan bijvoorbeeld een symptoom zijn bij een neurologische aandoening zoals dementie. Het kan ook wijzen op psychische klachten, zoals bij ADHD. Stemmingswisselingen die langere tijd aanhouden of bij psychische klachten voorkomen, wijzen wellicht op een onderliggende stoornis. Het is verstandig om bij langdurige of heftige stemmingswisselingen contact op te nemen met een arts.

Stemmingswisselingen door een ontregelde hormoonhuishouding

Vaker voorkomende oorzaken van mood swings zijn bijvoorbeeld onze hormoonhuishouding. Zowel vrouwen als mannen krijgen hiermee te maken vanaf hun 40ste levensjaar.

Stemmingswisselingen door stress en burn-out

Stemmingswisselingen zijn echter ook een van de symptomen van een (naderende) burn-out. Dat stress een aanzienlijk deel van de Nederlanders in een wurggreep houdt, weten we helaas allemaal. Heb jij stressklachten, dan heb je ongetwijfeld al kennis gemaakt met schommelende stemmingen, zeker als deze over een langere tijd aanhouden.

Stemmingswisselingen vrouw: een kwestie van hormonen of stress?

Op een of andere manier denkt men dat vrouwen vaker te kampen hebben met mood swings. Dat komt hoofdzakelijk omdat de overgang, de pil, menstruatie of een zwangerschap al snel de schuld hiervan krijgen. Het hormonenstelsel van vrouwen zit inderdaad ingewikkeld in elkaar. Door de cyclus bijvoorbeeld kunnen hormonen uit balans raken, waardoor het humeur verandert door hormonale schommelingen.

Tijdens de overgang daalt zowel de productie van oestrogeen als progesteron, waardoor er naast stemmingswisselingen ook klachten als gewichtstoename, opvliegers, vermoeidheid, prikkelbaar zijn en onder andere verlies van libido ontstaan. Heb jij geen andere burn-out of stress gerelateerde klachten, dan kan je hormoonhuishouding een reële oorzaak zijn. Stemmingswisselingen worden wellicht veroorzaakt door hormonale veranderingen.

Heb je last van stress, dan gaan je stemmingswisselingen meestal gepaard met somberheid en bijvoorbeeld een negatief zelfbeeld. In dit geval is het hoogste tijd om aan de bel te trekken. Negeer je namelijk de signalen, dan zal de stress zich opstapelen en beland je voor je het weet in het ‘worst scenario’: een burn-out.

Stemmingswisselingen man: de andropauze (penopauze) versus stress

Lastig woord, andropauze. Bekender is de penopauze, de overgang van mannen. Want ja, de heren krijgen ook te maken met de hormonale overgang. Door hormonale schommelingen verandert het humeur van mannen, wat kan leiden tot verschillende klachten. Deze wordt veroorzaakt door de daling van de testosteron productie. De symptomen komen redelijk overeen met die van vrouwen: opvliegers en zweetaanvallen, een lager libido, depressieve klachten, lusteloosheid, vermoeidheid en … stemmingswisselingen. Mannen kunnen in deze periode ook prikkelbaar worden, wat een veelvoorkomend symptoom is van de andropauze. Omdat de klachten zich wat subtieler voordoen, vallen ze minder op. Daarnaast is het geen favoriet onderwerp onder de heren .

De hormonenverandering van mannen begint vanaf 40 jaar. Ben je jonger of heb je andere symptomen die niet passen bij een andropauze, dan is er hoogstwaarschijnlijk sprake van stress. Stemmingswisselingen worden wellicht veroorzaakt door stress of hormonale veranderingen. Stress is een sluipmoordenaar. Ben je niet in staat je stresslevel te verlagen, dan loop je kans op een burn-out. In het artikel ‘Eerste tekenen van burn-out: 13 symptomen die je beslist in de gaten moet houden!’ beschrijven wij de alarmbellen die je echt niet moet negeren.

De invloed van stress op wisselende stemmingen

Stress ontstaat door een langdurige periode van regelmatige spanning. Wanneer lichaam en geest onder extreme druk staan, ga je hormonen produceren die je helpen om te vechten of te vluchten. Je ademhaling en je hartslag verhoogt, je bloeddruk stijgt en de bloedtoevoer naar je spieren neemt toe. Je kan je voorstellen dat als je vaak zo’n stressreactie krijgt, je lichaam uiteindelijk uitgeput raakt. Stress heeft zodoende een grote invloed op het dagelijkse leven, en de invloed is vaak veel groter dan gedacht.

Maar ook geestelijk raak je overbelast. Er zijn ontzettend veel symptomen die wijzen op stress en een burn-out. Maar vaak gehoorde klachten zijn onder andere snel geïrriteerd raken, problemen met slapen terwijl je al zo ontzettend moe bent en stemmingswisselingen. Het is daarom belangrijk om na periodes van stress actief te werken aan het herstellen van je emotionele balans.

Stemmingswisselingen bij een depressie

Mensen met een depressie ervaren vooral dieptepunten en geen of nauwelijks hoogtepunten. Zij voelen zich vooral hopeloos, rusteloos en leeg. Een gevoel van terneergeslagenheid is hierbij een veelvoorkomend symptoom. Ze voelen zich minder waard dan een ander, hebben een sombere blik op de toekomst en houden zich onder andere bezig met de dood.

De moodswings bij depressieve mensen slaan dan ook vaak uit naar de negatieve emoties. Meestal voelen ze zich ‘s morgens het slechtst en wordt hun stemming in de loop van de dag wat beter. Stem­mings­wisselingen hangen vaak samen met een depressie, zeker als deze gepaard gaan met gevoelens van somberheid of terneergeslagenheid.

Herken je jezelf in deze korte omschrijving, dan adviseren we je om contact op te nemen zodat we samen kunnen kijken wat de diepere oorzaak is en hoe we je hierbij kunnen helpen.

Waarom HSP’ers gevoeliger zijn voor stemmingswisselingen

Een Hsp’er is een hooggevoelig of hoogsensitief persoon. HSP is geen aandoening, maar een natuurlijke eigenschap: het karakter waar je mee wordt geboren. Een Hsp’er heeft een reeks aan kenmerken die hem of haar typeert.

Enkele bekende kenmerken zijn:

• scherpe en gedetailleerde zintuigen
• voelt stemmingen en sferen feilloos aan
• is creatief en hebben diepgang
• goed ontwikkelde intuïtie
• sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel
• empathisch en groot inlevingsvermogen.

Omdat Hsp’ers erg gevoelig zijn voor prikkels, kunnen ze niet alleen negatieve stemmingen, maar ook gevoelens van anderen onbewust overnemen. Het is voor Hsp’ers belangrijk om deze prikkels en gevoelens goed te verwerken, zodat ze niet overbelast raken. Hierdoor ervaren ze sneller stemmingswisselingen. Volgens dr. Elaine Aron heeft 1 op de 5 mensen de kenmerken van HSP.

Ook angst veroorzaakt wisseling van stemming

Angst is een basisemotie: we komen allemaal op de wereld met een gezond portie angst. Deze emotie zorgt ervoor dat we in gevaarlijke of dreigende situaties automatisch overgaan op ons overlevingsinstinct.

Angst wordt een gevaar als we er regelmatig mee te maken krijgen en we alle energie nodig hebben om ertegen te vechten. Maar liefst 1 op de 5 Nederlanders heeft daarmee te maken. Zij schieten in de stress van een scala aan zaken die hun angst aanjagen. Dat heeft natuurlijk grote invloed op de stemming. Angst beïnvloedt ook onze gevoelens en kan ons emotionele welzijn verstoren, doordat het verschillende gevoelens oproept en onze gemoedstoestand negatief beïnvloedt. Langdurige en frequente angstaanvallen kunnen gepaard gaan met paniekaanvallen, die mensen letterlijk laten verstarren. Zelfs de natuurlijke vecht- of vluchtreactie blijft dan uit.

Stemmingswisselingen en traumatische ervaringen

Een trauma ontstaat door een traumatische gebeurtenissen. Dit kan zowel op emotioneel, lichamelijk als sociaal vlak zijn. Zo kan je door gebeurtenissen als een vreselijk verkeersongeluk, een brand of het overlijden van een dierbare getraumatiseerd raken. Hetzelfde geldt voor verwaarlozing, menselijk leed of geweld. Een trauma veroorzaakt blijvend letsel.

Het is belangrijk om deze traumatische gebeurtenissen te verwerken, zodat je beter om kunt gaan met de emoties en gedachten die hierdoor worden getriggerd.

Wanneer je deze klachten negeert krijg je bijvoorbeeld moeite met de omgang met anderen, je verliest de controle over je gedrag of je bent erg gevoelig en kwetsbaar. Wanneer je direct of indirect geconfronteerd of herinnerd wordt met jouw trauma, is het haast vanzelfsprekend dat je stemming zal veranderen. Het gevolg? Stemmingswisselingen! Deze stemmingswisselingen kunnen verschillend zijn: je kan je somber gaan voelen en je terugtrekken, maar ook juist heel druk, bijna hyper worden.

Mood swings bij verslaving

Mensen met een verslaving reageren emotioneel heftig op prikkels. Daarom zijn zij extra gevoelig voor stemmingswisselingen. Met name bij heroïnegebruikers komt dit vaak voor.

Onze kernemoties blijdschap, verdriet, angst en boosheid volgen elkaar bij verslaafden in een rap tempo op. Het is belangrijk om te praten over je verslaving en stemmingswisselingen met een professional of met mensen in je omgeving.

Ben je verslaafd aan alcohol, gamen, drugs of afhankelijk van iets anders, dan is de kans op een burn-out of depressie bovendien groot. Jouw omgeving, met name je kinderen, zullen uiteindelijk ook betrokken raken bij jouw verslaving. Zoek hulp, want een verslaving alleen de baas worden is voor slechts enkelen weggelegd.

Goed slapen is goed voor je stemming!

Wij horen ontzettend vaak dat mensen met stress en burn-out klachten slaapproblemen hebben. Dit heeft vaak te maken met onrust in je hoofd. Een goede nachtrust is ontzettend belangrijk wil je een goede en stabiele stemming hebben. Onvoldoende slaap kan je stemming negatief beïnvloeden en maakt je gevoeliger voor emoties en prikkels. De stresshormonen zorgen er namelijk voor dat je extra adrenaline aanmaakt omdat jij je zorgen maakt of je vannacht eindelijk eens goed kan slapen of je zorgen maakt om de dag van morgen. Hierdoor krijg je een verstoorde slaapcyclus en sta je de volgende dag nog vermoeider weer op. Natuurlijk is dat niet bevorderlijk voor je humeur. Bovendien worden de ups en downs van je stemming steeds heftiger.

Ook voeding speelt een rol bij goed slapen. Wanneer je niet de goede voeding eet, onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, of juist veel snelle koolhydraten binnenkrijgt, leidt je slaappatroon daaronder: Voedingsmiddelen zoals aardappelen, bladgroenten, mager vlees en vette vis zijn rijk aan vitamine B en dragen bij aan een goede nachtrust en een stabiele stemming.

Je kan natuurlijk ook naar slaapmedicatie grijpen, maar hiermee bestrijd je slechts één symptoom. Er is namelijk maar een effectieve remedie tegen slaapproblemen veroorzaakt door stress. De bron van je problemen aanpakken! Vind je het lastig de oorzaak van je stress naar boven te krijgen, zoek dan hulp. Helaas is stress inmiddels uitgegroeid tot volksziekte nummer 1, waardoor vele mensen dezelfde klachten hebben als jij. Neem van mij aan dat je met begeleiding die bij je past er weer een mooie toekomst voor je ligt.

Last van stemmingswisselingen? Verlaag stress!

We spraken al eerder over ongezonde stress; de momenten dat je lichaam en geest extreem onder druk staan en je continu op de stand vechten of vluchten staat. Gezonde stress is stress die onschadelijk is en je helpt goed te handelen in een noodsituatie.

Het is een kwestie van de juiste balans tussen overbelasting en onderbelasting. Het is belangrijk om na periodes van overbelasting actief te werken aan het herstellen van deze balans, zodat je emotioneel evenwicht terugvindt. Als mens kom je het beste tot je recht als je tussen de 40% en de 70% van je kunnen handelt.

Bij positieve stress voel je je gelukkig, kan je moeiteloos hoog presteren, werk je efficiënt en heb je plezier in het leven. Stemmingswisselingen zijn niet uitgenodigd op dit feestje!

Gezonde stress door gezond te leven

Heb je last van stress of ben je beland in een burn-out, dan heb je daar ongewild en onbewust veel tijd en energie in gestoken. Om je stresslevel weer naar beneden te krijgen en uiteindelijk weer te profiteren van de positieve stress, zal je bepaald gedrag moeten veranderen. En ook dat kost tijd en energie. Maar dit keer word je er dik voor beloond!

Voor de stap naar positieve stress zijn er een aantal zaken die bijdragen aan een gezond en gelukkig leven:

• Gezonde voeding
• Voldoende beweging
• Genoeg ontspanning
• De baan die bij je past
• Juiste omgeving
• Regelmaat in je dagelijks leven helpt om prikkels te verwerken, stress te verminderen en je emotioneel welzijn te bevorderen.

Daarnaast is het maken van afspraken in je agenda een effectieve manier om structuur en rust te behouden, zodat je niet overweldigd raakt en makkelijker een stabiele routine opbouwt.

Nog meer tips om je stress te verminderen

We hebben nog meer tips!

1 | Zorg voor ontspanning

Sommige mensen vinden het moeilijk om tijd voor zichzelf te maken. Anderen vinden het weer lastig om te ontspannen. Toch is ontspanning hard nodig om rust en ruimte in je hoofd te krijgen. Wanneer je hersenen uitgerust zijn presteer je beter, ben je creatiever en gaat alles een stuk makkelijker.

Je stemmingswisselingen zullen drastisch afnemen en zelfs verdwijnen en daar doe jij ook je omgeving een groot plezier mee!

Je kunt het makkelijkst ontspannen in een rustgevende omgeving. De natuur is bij uitstek geschikt, dus laat vooral je hoofd lekker leegwaaien op het strand of maak een wandeling door onze mooie bossen.

2 | Maak een to-do lijstje

Kenmerkend bij stress is een hoofd vol zorgen en gedachten. Heb je een druk leven, dan kan dat voor veel onrust zorgen. Door een lijstje te maken van dingen die je moet doen én dingen die je graag zou willen doen, krijg je meer overzicht.

Maak er geen wedstrijdje van en zorg dat je genoeg tijd inplant voor je activiteiten. Door je lijstje te delen met je gezin door deze bijvoorbeeld in de keuken op te hangen, krijg je als vanzelf vaak steun van je gezinsleden en houden ze sneller rekening met jouw daginvulling.

3 | Doe eerst de belangrijkste zaken

Belangrijke taken horen boven aan jouw to-do lijstje te staan. Hierna volgen de minder belangrijke zaken. Misschien is het zelfs zo, dat je deze kunt uitbesteden aan iemand anders of dat je hierbij hulp kan vragen van je gezin.

Door je op één ding te focussen, ontstaat er meer rust in je hoofd. Denk ook niet verder dan je lijstje van vandaag. Morgen is er een nieuwe dag!

4 | Maak je leven eenvoudiger

We schreven er laatst nog een artikel over: het verband tussen materialisme en stress. In onze consumptiemaatschappij leveren bezittingen je een hogere status op. Maar die dure auto, hightech apparatuur, riante woning en bijvoorbeeld design kleding zorgen bij veel mensen voor financiële problemen. En al die bezittingen vragen ook nog eens om onderhoud en schoonmaak.

Niet zelden gaan die mooie bezittingen gepaard met spanning, stress, angst en depressies. Een simpel leven is een onbezorgd en gelukkig leven, waarin geen plaats is voor kopzorgen om je spullen.

5 | Schrijf je hoofd leeg

Door je belevenissen toe te vertrouwen aan het papier, maak je je hoofd leeg. Het is een simpel advies die krachtiger is dan je denkt. Door de oorzaak van je gepieker van je af te schrijven, maak je ruimte om aan plezierige momenten te denken. Maak je niet druk om taalfoutjes of mooie zinnen. Schrijf gewoon wat er in je opkomt. Het helpt, echt waar!

Veelgestelde vragen

Referenties

1. Psychologytoday.com – Cyclothymic Disorder – Gevonden op 11/06/2025
   Link naar de pagina op psychologytoday.com