De overgang is een levensfase waar uiteindelijk iedere vrouw uiteindelijk doorheen gaat. Dit zal ongetwijfeld geen verassing voor je zijn. Echter, waar velen niet bij stilstaan, is het feit dat de overgang van vrouwelijke werknemers behoorlijke gevolgen kunnen hebben voor zowel de werknemer zelf, als de collega’s, maar ook op de bedrijfsresultaten.
In dit artikel zullen we daarom dieper induiken in dit onderschatte probleem, laten we de gevolgen zien, maar zullen we natuurlijk ook een aantal praktische tips geven om hier concreet mee om te gaan.
Wat gebeurt er tijdens de overgang?
Om een gezond inzicht te krijgen in de situatie, is het goed om eerst te bekijken wat het probleem daadwerkelijk is: De overgang is, zoals de naam het al doet vermoeden, een overgang van de ene levensfase naar een volgende. Dit is niet een kort moment, maar het kan uiteindelijk, afhankelijk van persoon en situatie, een heel aantal jaren duren. Door hormonale schommelingen verandert er veel in het lichaam maar ook in het brein van vrouwen.
Bekende symptomen die horen bij de overgang zijn:
- Hevige opvliegers
- Nachtelijk zweten (met vermoeidheid overdag tot gevolg)
- Slaapproblemen
- Concentratie- en geheugenproblemen (Ook wel ‘hersenmist’ of ‘brain fog’ genoemd’
- Stemmingswisselingen, angst of somberheid
- Verlies van zelfvertrouwen en een hogere onzekerheid over de eigen prestaties
- Spier- en gewrichtsklachten
Deze symptomen van de overgang hebben logischerwijze een invloed op het gezond kunnen werken en presteren op de werkvloer, maar benadeelt ook het werkplezier en de mentale weerbaarheid van de vrouwelijke medewerkers
Waarom is de overgang een probleem voor bedrijven?
Bij de overgang is het ook goed om ‘onder de waterlijn’ te kijken. Hiermee bedoelen we dat de symptomen die beschreven worden vaak verder gaan. Veel vrouwen voelen zich bijvoorbeeld tijdens de overgang onzeker of zelfs erg incompetent, terwijl ze vaak jarenlang waardevolle, loyale medewerkers zijn geweest. Het accepteren en omarmen van deze levensfase is vaak erg lastig waardoor velen proberen te compenseren en bij te blijven bij de jongere medewerkers waardoor er weer extra stress en spanning ontstaat.
Dit wordt regelmatig versterkt door het feit dat de overgang in veel werksituaties een taboe is, of erg onderschat wordt, met als gevolg dat veel van deze gevolgen onder de radar blijven, terwijl de klachten en daardoor het verzuim groeit. Dit is te herkennen aan vrouwen die zich vaker ziekmelden, zichzelf terugtrekken of minder het voortouw nemen, of zelfs overwegen om helemaal te stoppen met werken.
Feiten en cijfers:
- In Nederland zijn er ongeveer 1,8 miljoen werkende vrouwen tussen de 40 en 60 jaar die in de overgang zitten.
- 34% van de vrouwen in de overgang meldt zich minstens één keer ziek door overgangsklachten (TNO, 2020) [1].
- 8 op de 10 vrouwen geven aan dat overgangsklachten invloed hebben op hun functioneren.
- 1 op de 3 vrouwen overweegt zelfs om minder te gaan werken of stopt helemaal met werken.
De gevolgen van de overgang voor bedrijven
Veel vrouwelijke werknemers zijn een belangrijke spil in bedrijven. Vrouwen in teams hebben een eigen unieke rol en zorgen voor een hele ander dimensie dan dat er enkel mannen in een team zouden zitten. De overgang heeft daarmee een veel grotere invloed dan op eerste instantie vaak gedacht wordt.
Wat zijn de gevolgen van de overgang voor bedrijven? We delen er enkele:
1: Verlies van ervaring en kwaliteit
Vrouwen tussen de 45 en 60 zorgen vaak voor rust en stabiliteit in teams. Ze zijn vaak loyaal, ervaren en communicatief sterk. Als zij wegvallen of zich terugtrekken door onbegrepen klachten zoals de overgang, verdwijnt er cruciale kennis en stabiliteit uit de organisatie. Dit verlies is niet makkelijk op te vangen en al helemaal niet in een krappe arbeidsmarkt.
2: Spanningen in het team
De gevolgen van de overgang zijn er niet enkel voor de vrouwelijke medewerker zelf: Stemmingswisselingen, overprikkeling of vermoeidheid leiden vaak tot miscommunicatie, kortaf gedrag of (kleine) strubbelingen. Als collega’s niet weten waar dit vandaan komt, ontstaan er al snel misverstanden of irritaties. Dat heeft gevolgen voor onderlinge samenwerking en vertrouwen binnen het team.
3: Hogere werkdruk bij collega’s
Een medewerker in de overgang heeft als gevolg van de klachten die hierbij horen een grotere kans op uitvallen. Als een medewerker uitvalt of minder inzetbaar is, moeten anderen taken overnemen. Dit vergroot de werkdruk in het team en verhoogt ook bij hen het risico op stress of onvrede. Vooral als er geen openheid is over de oorzaak, kan dit leiden tot frustratie of geroddel en negatieve praat.
4: Verhoogde verzuimkosten en verloop
We zullen er later in dit artikel nog op terugkomen, maar er is een belangrijke relatie tussen stress, burn-out en de overgang. Langdurige uitval door stress of burn-out als gevolg van de overgang brengt hoge kosten met zich mee – niet alleen financieel, maar ook in de vorm van verlies aan motivatie, betrokkenheid en continuïteit.
Hoe herken je de signalen van de overgang op de werkvloer?
Juist omdat de overgang voor veel vrouwen en voor organisaties vaak nog in de taboesfeer hangt, is het ontzettend lastig om dit tijdig te herkennen en hierop in te spelen.
Veel leidinggevenden voelen aan dat er iets is, maar kunnen de vinger er niet op leggen. De medewerker is al jaren betrouwbaar, deskundig en betrokken en ineens verandert er iets. Als leidinggevende hoef je geen expert te zijn in hormonale processen, maar doe je er wel goed aan om alert te zijn op signalen die kunnen wijzen op overgangsklachten:
- Scherpte wordt minder: Een ervaren medewerker lijkt plotseling minder scherp.
- Spanningen: Er ontstaan spanningen in teams door stemmingswisselingen of overgevoeligheid.
- Loyaliteit: Een loyale kracht haakt onverwacht af of wil terugschalen in uren.
- Verminderde concentratie: Taken die eerder moeiteloos verliepen, kosten ineens meer tijd of gaan vaker mis.
- Verhoogd ziekteverzuim: Vooral kortdurende uitval of vage klachten als ‘vermoeidheid’, ‘griepgevoel’ of ‘uitgeput zijn’. Een eerste signaal hiervan is dat iemand zich vaak kortdurend ziekmeldt.
- Veranderd gedrag: Iemand die normaal energiek en positief is, wordt prikkelbaar, emotioneel of teruggetrokken.
- Onzekerheid of terugtrekgedrag: Vrouwen geven aan minder grip te hebben op hun functioneren en hebben er moeite mee dat te bespreken.
- Ongewone stressreacties: Kleine tegenslagen leiden tot emotionele reacties of paniek, wat niet past bij wat je van een medewerker gewend bent.
Het is belangrijk om deze signalen vroegtijdig te herkennen, maar ook te plaatsen onder het thema overgang, omdat je anders zou kunnen denken dat een medewerker te oud wordt, onprofessioneel wordt, of zich onvoldoende inzet, terwijl dus juist het tegenovergestelde het geval is.
Hoe kunnen wij je helpen?
Wij staan voor je klaar met een team van ervaren coaches. Onze coaches zijn actief in heel Nederland en zeer ervaren in het oplossen van stress en burn-out klachten.
De relatie tussen de overgang, stress en burn-out
Wat veel mensen niet weten, maar wat ook vaak ontzettend onderschat wordt, is dat overgangsklachten en stressklachten sterk op elkaar kunnen lijken én elkaar ontzettend kunnen versterken. In beide gevallen ontstaat er namelijk een grote hormonale disbalans die elkaar beïnvloedt.
Hormonale kwetsbaarheid en stressgevoeligheid
Tijdens de overgang daalt de productie van oestrogeen en progesteron, hormonen die invloed hebben op de stemming, het geheugen, slaap en stressregulatie. Vrouwen worden in deze periode vaak gevoeliger voor prikkels en daarmee ook minder stressbestendig. Doordat de stressregulatie minder werkt, wordt er meer stress ervaren, is ontspannen steeds lastiger en stapelen de gevolgen meer en meer op.
In de leeftijdsfase van een vrouw in de overgang moet je daarbij ook rekening houden met een combinatie met hoge werkdruk, mantelzorg, kinderen die nog thuis wonen of juist uit huis gaan, en een veranderende positie op het werk. Al deze factoren bij elkaar kunnen leiden tot minder presteren, overbelasting, meer stress en ook uiteindelijk burn-out.
Burn-outsignalen bij vrouwen in de overgang
Wanneer je alle factoren van een vrouwelijke werknemer in de overgang meetelt, van een lager zelfbeeld en onzekerheid, tot hormonale verschillen en de overgang in een andere levensfase, dan begrijp je ongetwijfeld dat dit in veel gevallen leidt tot overbelasting en ook burn-out.
Een burn-out als gevolg van een de overgang herken je aan:
- Extreme uitputting die niet overgaat met rust
- Cynisme of afstand nemen van werk en collega’s
- Gevoel van falen of controleverlies
- Het gevoel “niet meer jezelf te zijn”
- Overprikkeling, huilbuien, paniekaanvallen
Zonder goede begeleiding en erkenning kunnen vrouwen vastlopen, terwijl ze vaak denken dat het “aan hen ligt” of “erbij hoort”. Dit schuldgevoel en de neiging om door te blijven gaan verergeren juist de situatie in plaats van een helpende acceptatie, steun en begrip vanuit de omgeving en een passen plan dat hieraan ondersteunend is.
Gratis e-book:
zo herken je
een burn-out
(Inclusief checklist)
Voorkom dat je energiereserves definitief leeg raken en je in een ernstige burn-out belandt met alle gevolgen van dien. Met dit e-book leer je de symptomen tijdig herkennen.
Wat kun je doen als de signalen van de overgang herkent?
Als je als organisatie stresspreventie serieus neemt, is aandacht voor de overgang geen overbodige luxe maar juist een noodzakelijke stap. Je wilt veel voorkomend en langdurig verzuim ten slotte altijd voorkomen. Preventie begint daardoor bij openheid, begrip en het bieden van passende hulp en ondersteuning.
Wat kun je als werkgever (HR of leidinggevende) doen?
1. Doorbreek het taboe
Maak de overgang bespreekbaar, ook bij mannen in welke leeftijd dan ook, bijvoorbeeld door er aandacht aan te besteden tijdens teamoverleggen, HR-gesprekken of via interne communicatie. Ga ook open het gesprek aan met deze medewerkers en draai er niet om heen. Hou het laagdrempelig, zorg voor een goede voorbereiding en vraag hoe het echt gaat met iemand, zonder daarbij te luisteren met een (voor)oordeel.
2. Train leidinggevenden
Zorg dat zij overgangsklachten herkennen en hier ook adequaat op kunnen reageren. Een open houding maakt het verschil en biedt vaak al heel veel verlichting en daarmee ook grip op verzuim.
3. Bied flexibiliteit
Denk aan aanpassingen in werktijden of de mogelijkheid tot thuiswerken als de nachten slecht zijn geweest. Geef ruimte voor rustmomenten of tijdelijke werkverlichting. Je laat zo zien dat je de situatie begrijpt met als gevolg dat de medewerker zich gezien en gehoort voelt.
Precies weten hoeveel stress medewerkers hebben?
Onze quickscan meet anoniem exact wat er speelt bij werknemers en hoe hoog hun stresslevel is. Het voordeel? Je weet precies wat je moet doen om verzuim terug te dringen!
4. Voorzie in informatie en ondersteuning
Organiseer workshops of laat experts langskomen. Bied coaching of psychologische ondersteuning aan, net als bij andere stressgerelateerde klachten.
5. Verlies het langetermijnperspectief niet uit het oog
Vrouwen in de overgang zijn vaak op het hoogtepunt van hun ervaring, kennis en sociale vaardigheden. Tijdelijk minder kunnen functioneren betekent niet dat iemand ‘op’ is. Het is een overgangsfase, geen eindpunt. Wees trouw aan waardevolle medewerkers.
Tot slot: van probleem naar kracht
De overgang is niet alleen een lastige periode. Het is namelijk ook een periode van herbezinning, herijking en (persoonlijke)groei zijn. Vrouwen stellen zichzelf vragen over zingeving, werkgeluk en grenzen. Dit is juist het moment om als werkgever met deze medewerkers in gesprek te gaan: wat wil je gaan betekenen in je nieuwe rol? Waar liggen je krachten? Hoe kunnen we je daarin ondersteunen?
Door oog te hebben voor deze levensfase, bouw je aan een organisatie waarin medewerkers zich gehoord en gezien voelen – op alle momenten in hun carrière. Dit is goud waard wil je grip krijgen of houden op langdurig verzuim!
Gerichte hulp bij burn-out, stress en verzuim
Of je nu middenin een burn-out zit, overspannen bent, last hebt van hevige stress, of als werkgever langdurig verzuim wilt verminderen als gevolg van stress, we snappen dat dit een behoorlijke struggle is. Het proces kan behoorlijk lastig, tijdrovend en frustrerend zijn.
Maar je hoeft het niet alleen te doen!
Wij van Meulenberg Training & Coaching begrijpen jouw situatie. We hebben het zelf ook meegemaakt op zowel persoonlijk als zakelijk vlak. Je vindt daarom begrip, warmte, medegevoel, maar ook een praktische, gedegen aanpak naar een toekomst met energie, plezier en voldoening.
Zoals onze klanten zeggen: Van het resultaat van onze aanpak heb je je leven lang plezier!
Bekijk ons aanbod voor:
Burn-out coaching
Stress coaching
Online coaching
Verzuimtrainingen
Veelgestelde vragen
Referenties
- Publications.tno.nl – DE OVERGANG: KLACHTEN EN DE INVLOED OP HET WERK – Gevonden op 14/05/2025
Link naar de pdf op publications.tno.nl
Ruud Meulenberg
Over de auteur:
Ik ben Ruud Meulenberg. Eigenaar en oprichter van Meulenberg Training & Coaching. Ik begeleid mensen met stress en burn-outklachten door ze ‘letterlijk’ in beweging te laten komen (wandelen/ hardlopen). Samen met een krachtig team van professionele coaches, help ik mensen door heel Nederland heen om van stress en burn-out af te komen. Ik probeer het goede voorbeeld te geven: Ik werk maximaal 24 uur per week, ik sport, geniet van mijn gezin en ik heb betekenisvol werk!
